MITOS BAHASA JAWA BAHUREKSA DAN DANAU TOBA

MITOS BAHUREKSA
Miturut cariyos rakyat saking dhusun Kesesi ( dhaerah Pekalongan ), wonten tiyang ingkang sekti mandraguna kang asma Ki Ageng Cempaluk. Ki Ageng Cempaluk kagungan putra kang asma RadenBahureksa.RadenBahureksa awit alit sampun ketingal kapinteranipun amargi wiwit alit RadenBahureksa sampun dipungembleng kanthi ajaran – ajaran kang leres lan dipunbimbing kangge emut lan nyaketaken piyambakipun dhumateng Gusti Allah ing pangajab menawi sampun ageng saged ngabekti dhumateng kaluwarganipun lan dados priyantun ingkang luhur.

Ki Ageng Ceempaluk ndhawuhi RadenBahureksa ngapdi wonten ing praja Mataram. Dumugi Mataram Sultan Agung ( Sultan Mataram ) ngeparengaken RadenBahureksa ngapdi ing praja Mataram kanti sarat bilih RadenBahureksa kedah saged mbendung lepen Sambong. RadenBahu nyagahi sarat menika lan enggal – enggal tindak dhateng lepen Sambong.
Sasampunipun dumugi lepen Sambong , piyambakipun mersani bilih wonten ing mriku kedadosan bena ageng, kamangka mboten jawah. Lajeng RadenBahu nglampahi tapa lan nywun pitulungan dhateng Gusti Allah. Mboten dangu lajeng piyambakipun dipun godha dening ratu sawer ingkang ageng sanget lan badhe nyerang RadenBahu lan kedadosan perang ingkang ageng antara kekalihipun. Ing pungkasan ratu sawer saged dipunkawonaken. Ratu sawer nyuwun dipun apunten lan mboten dipun pejahi. RadenBahu kersa maringi apunten kanthi sarat  bilih ratu sawer kedah mbiyantu ngrampungaken bendungan lepen Sambong. Mboten dangu ewon sawer medal saking sarangipun kangge mbiyantu ngrampungaken bendungan kalawau.
RadenBahu kondur dhateng Mataram, sowan Sultan Agung lan matur menawi sampun kasil mbendung bendungan kalawau. Sultan Agung lega manahipun. Sasampunipun menika RadenBahu dipunparingi tugas malih kangge mundhut putri ing dusun Kali Salak, kang badhe dipun dadosaken garwa dening Sultan Agung. RadenBahu sagah lan nyuwun pamit badhe bidhal ing dhusun Kali Salak.
Dumugi dhusun  Kali Salak RadenBahu mapag putri kang asma Rantamsari, nanging piyambakipun mboten purun dipun garwa dening Sultan Agung.Piyambakipun malah tresna dhumateng RadenBahu . Lan kekalihipun sami kesengsem. RadenBahu mboten tentrem manahipun amargi Rantam Sari badhe dipun pundhut garwa dening Sultan Agung. Kekalihipun sarujuk badhe ngapusi Sultan Agung kanthi mundhutaken putri saking dhusun Kalibeluk kang asma Endang Wuranti kang nggadhahi ibu sadeyan serabi.
Sasampunipun dipunsowanaken dhateng Sultan Agung, Endang Wuranti mboten saged atur wangsulan dhateng pitakenan – pitakenanipun Sultan Agung. Sultan Agung kraos menawi piyambakipun dipun apusi dhening  RadenBahu. Rumaos kuciwa, Sultan Agung badhe mbales dhateng RadenBahu, kanthi cara ndhawuhi RadenBahu mbikak wana Gambiran. Tugas kalawau nggadhahi tujuan supados RadenBahu dipun tedha kewan galak.
Ing sawijining dalu, sasampunipun sedaya prajurit sami tilem, RadenBahu tasih mikir kadospundi caranipun mbikak wana kalawau. Lajeng piyambakipun dipunrawuhi dening ramanipun lan ndhawuhi supados tapa ing ngandhapipun wit Gorda.
Sanadyan dipun ganggu dening makhluk kang awon kadosta ratu siluman piyambakipun mboten ebah. Ratu siluman pitados sanget menawi pedhang pusakanipun sampun leres tumancep wonten ing lambungipun RadenBahu. Nanging wonten kedadosan aneh. RadenBahu mboten dhawah saking tapanipun, malah pedhang kalawau ingkang dhawah lan ratu siluman kalawau ugi dhawah lan ngrintih kesakitan, mireng pasambatipun ratu sawer, radenBahu maringi sarat menawi kepingin luwar saking sakit menika, piyambakipun kedah purun paring pambiyantu kangge mbikak wana Gambiran.Sasampunipun angsal pertandha, ratu siluman nedahaken menawi wana Gambiran menika saged dipun bikak.Lan wana kalawau kasil dipun bikak lan dipun paringi nama “ PEKALONGAN “


Misteri Gunung Bromo
Jaman bien nalika Dewa-Dewa esih seneng mudun marang dunia saka kayangan, nalika kui kerajaan Majapait lagi kena serangan saka daerah-daerah. Wargane pada bingung golet panggonan kanggo ngungsi, pada wae karo para Dewa. Wektu kui Dewa mulai lunga marang sawijining panggonan, nang sekitare Gunung Bromo.
Gunung Bromo esih tenang, ngadek dislimuti kabut putih. Dewa-dewa sing teka marang panggonan kui ing sekitare Gunung Bromo, semayam ing lereng Gunung Pananjakan. ing panggona kui bisa weruh Srengenge munggah seka wetan lan Srengenge sirep seka kulon. Sekitare Gunung Pananjakan, panggonan Dewa-Dewa semayam, ana uga panggona kanggo pertapa. Pertapa kui mau saben dina pahalane megur muja lan ngening cipta. Sawijine dina sing mbahagiakake, bojo kui lairake anak lanang. Raine ganteng, cahyane terang. Mertandakake anak sing lair saka titisane jiwa sing suci. Wiwit lair anak kui keton sehat lan kuat sing luar biasa. Wiwit lair, anak Pertapa kui wis bisa ngetokake suara seru. Gegeman tangane seret banget, tendangan sikile uga kuat. Ora kaya anak lia umume, bayi kui diarani Joko Seger, sing artine sing sehat lan kuat.

Ing panggonan lia sekitare Gunung Pananjakan, wektu kui ana anak wadon lair saka titisan Dewa. Raine ayu lan elok. Siji-sijine anak sing paling ayu dewek ing panggonan kui. Wiwit dilairake, udu umume bayi lair, meneng ora nangis wektu
dilairake seka rahim beyunge. Merga kui, wongtuane ngarani bayi iku Rara Anteng.

Rara Anteng sengsaya dina sengsaya dadi anak remaja sing ayu. Garis-garis ayune metu jelas saka raine. Rara Anteng terkenal tekan daerah-daerah. Akeh putera raja pada nglamar Rara Anteng, nanging ditolak, amarga Rara Anteng wis kepincut karo Joko seger. Sawijining dina Rara anteng dilamar Bajak sing sekti lan kuat. bajak kui terkenal jahat banget. Rara Anteng terkenal alus atine ora wani nolak pelamar sekti kui. Merga kui Rara anteng njaluk supaya di gawekna segara ing tengah-tengahing gunung. Dikira penjalukan sing aneh supaya pelamar sekti mau ora bisa nyanggupi. Segara kui mau kudu di gawe ing sewengi, yaiku diwiwiti srengenge sirep tekane srengenge munggah. Disanggupi penjalukan Rara Anteng kui.

Bajak sekti mau mulai gawe segara nganggo batok saka krambil lan meh rampung. Weruh kenyataan sing kaya kui, atine Rara Anteng gelisah ora tenang. Kepriwe carane gagalaken lautan sing agi di gawe Bajak kui? Rara Anteng mikir nasibe, Rara Anteng ora bisa urip karo wong sing ora disenengi. Banjur Rara Anteng golet cara supaya bisa gagalaken usahane Bajak mau. Banjur Rara bisa nemu cara yaiku nutu pari ing tengah wengi. alon-alon suara alu nangekake jago sing pada turu. Kluruk jago saut-sautan, kaya fajar wis metu, nanging wargane durung nglakoni kegiatan esuk. Bajak rungu jago kluruk, nanging benang putih saka wetan urung metu. Berati fajar teka urung wektune. Mikir nasib siale, banjur batok sing dinggo kanggo gawe lautan mau di buang, gigal tengkurep nang jejere Gunung Bromo lan malih dadi gunung diarani gunung Batok.

Gagale Bajak gawe laut ing tengah-tengah gunung Bromo, ati Rara Anteng seneng banget. Rara Anteng nerusake hubungane karo Joko seger. Banjur Rara Anteng lan Joko Seger dadi pasangan sing bagya,amarga lorone pada senenge. Pasangan Rara Anteng lan Joko Seger gawe panggonan lan mimpin ing kawasan Tengger utawa Purbawasesa Mangkurat Ing Tengger, sing aweh pengerti "Panguasane

Tengger sing Budiman". Aran Tengger di jimot saka akhire suku kata aran Rara Anteng lan Joko Seger. Tengger uga nduweni makna Tenggering Budi Luhur utawa menehi ngerti babagan moral sing duwur, simbul ketenangan sing abadi. Saka wektu meng wektu warga Tengger urip makmur lan dame, nanging panguasa ora ngrasa bagya. amarga wis suwe mbina umah tangga urung nduweni momongan. Banjur nduweni keputusan munggah meng pusuke gunung Bromo kanggo semedi nggudi percaya karo sing Kuasa supaya diwei momongan.

Ijig-ijig ana suara gaib sing ngomong semedine arep dikabulaken nanging kanggo syarat wis olih momongan, anak sing bungsu kudu dikorbanaken meng kawah gunung Bromo. Pasangan Rara Anteng lan Joko Seger nyanggupi banjur olih momongan 25 anak
lanang wadon, nanging naluri wong tua tetep ora tega enggane kelangan anakae. Carane Rara anteng lan Joko Seger ngingkari janjine, Dewa murka lan ngancem arep gawe malapetaka, banjur langit dadi peteng kawah gunung Bromo nyemburake geni.

Kesuma anak bungsune ilang nang geni lan mlebu meng kawah Bromo, banjur ana suara gaib :"Sedulur-sedulurku sing aku tresnani, aku wis dikorbanaken meng wong tuane dewek lan Hyang Widi nyelametake koe pada. Urip sing dame lan tentrem,
sembahen Hyang Widi. Aku elingaken supayane aben wulan Kasada ing dina ke-14 nganakake sesajen kanggo Hyang Widi ing kawah Bromo.

Upacara rutin kui dilakoni turun temurun marang warga Tengger lan aben taune dianakake upacara Kasada ing Poten lautan pasir lan kawah gunung
Bromo.

DANAU TOBA LAN PULAU SAMOSIR

Ning jaman biyèn hiduplah sakwong wong nom tani yatim piatu ing bagian Lor pulau Sumatera Daerah kuwi sangatlah garing wong nom Kuwi urip soko bertani lan menangkap iwak jero terminology wong Batak disebut mandurung sing artine menangkap iwak

dadi deweke bergegas bali awit dino wus wiwit Peteng nanging naliko arep bali deweke ngeti seekor iwak sing gedhé lan éndah warnanya jené emas deweke menangkap iwak Kuwi lan nganggo gya membawanya bali Sesampainya ing wisma awit Mbanget la


Keesokan harinya koyo biasa deweke Maring bertani teng ladangnya lan teko tengah dino deweke bali teng wisma nganggo ancas arep Nyaplok awan.nanging kayak opo kaget dirinya naliko ngeti rumahnya neng njero rumahnya wes cemawismasakan sing siap kanggo dimakan deweke terheran éram. Deweke teringat nang ikannya awit wedi dicuri wong nganggo bergegas deweke Melayu teng wuri ngeti iwak sing ing pancingnya semalam. Tribake iwak kuwi isih nang ing tempatnya suwe deweke berpikir sopo sing Ngelakoni Kabeh Kuwi nanging awit perutnya wus Luwe akhirnya deweke menyantap nganggo lahapnyamasakan kuwi

Kejadian iki bubar kuwi berulang ambal tiap saiki deweke bali Nyaplok masakan kuwi westerhidang ing rumahnya. Teko wong nom kuwi gadhah siasat kanggo mengintip sopo sing Ngelakoni Kabeh KuwiKeesokan harinya deweke wiwit jalanke siasatnya. Koyo biasane deweke mangkat soko wisma seakan gelem Maring teng ladang

Mbiyen deweke tiba tiba melompat lan wiwit bersembunyi neng antoro pepohonan celakrumahnya suwe deweke nenggo nanging asap ing dapur rumahnya durung ugi katon. mbiyen deweke berniat kanggo bali awit wes waléh suwe nenggo nanging ngoten deweke bakal wetu soko persembunyiannya deweke wiwit ngeti asap ing dapur rumahnya. Nganggo alon alon deweke Melaku nuju kebelakang rumahnya kanggo ngeti sopo sing Ngelakoni Kabeh Kuwi

kayak opo kaget dirinya naliko deweke ngeti sopo sing Ngelakoni Kabeh Kuwi deweke ngeti sakwong wanodya sing Mbanget ayu lan berambut dawa nganggo alon alon lahan deweke mlebu rumahnya lan menangkap wanodya kuwi

mbiyen deweke alok... Hai wanodya Siapakah engkau lan soko endi asalmu?...

wanodya Kuwi tertunduk diam lan wiwit meneteskan wè Meripat wong nom Kuwi gelis teng wuri kanggo ngeti ikannya ora Meneh nang ing jero ajang


Ia pun bertanya pada wanita itu,“Hai wanita, kemanakah ikan yang di dalam wadah ini?”

Wanita itu pun semakin menangis tersedu sedu, namun pemuda tersebut terus memaksa dan akhirnya wanita itu pun berkata, “Aku adalah ikan yang kau tangkap kemarin.”

Pemuda itu pun terkejut bukan kepalang, dan ia merasa telah menyakiti hati wanita itu.

Setelah berpikir, pemuda tsb berkata,“Hai wanita maukah engkau menjadi istriku..??”

Wanita tersebut terkejut. Dia hanya diam dan tertunduk.

“Mengapakah engkau diam ..!!”, tanya pemuda itu lagi .

Lalu wanita tsb pun berkata, “Aku mau menjadi istrimu, tetapi dengan satu syarat.”

“Apakah syarat itu?” balas pemuda itu dengan cepat.

Wanita itu berkata, “Kelak jika anak kita lahir dan tumbuh, janganlah pernah engkau katakan bahwa dirinya adalah anakni dekke ! (= anaknya ikan)”.

Pemuda itu pun menyetujui persyaratan tersebut dan bersumpah tidak akan mengatakannya. Lalu mereka pun menikah.

Hari berganti, mereka pun mempunyai anak. Usianya sekita 6 tahunan. Anak itu sangatlah jugul (bandel) dan tak pernah mendengar jika diberi nasehat. Lalu suatu hari, sang ibu menyuruh anaknya untuk mengantar nasi ke ladang, tempat ayahnya bekerja. Anak itu pun pergi mengantar makanan kepada ayahnya, namun di tengah perjalanan, anak itu merasa lapar. Ia pun membuka makanan yang dibungkus untuk ayahnya dan segera memakan makanan itu. Setelah selesai makan, kemudian ia pun membungkusnya kembali dan melanjutkan perjalanannya ke tempat sang ayah. Sesampainya di tempat sang ayah ia memberikan bungkusan tersebut kepada sang ayah. Dengan sangat senang ayahnya menerima sembari duduk dan segera membuka bungkusan nasi yang dititipkan istrinya. Alangkah terkejutnya ayahnya melihat isi bungkusan tersebut, hanya ada tulang ikan saja yang tersisa.

Sang ayah pun bertanya kepada anaknya,“Hai anakku, mengapa isi bungkusan ini hanya tulang ikan belaka”? Anaknya pun menjawab, “Diperjalanan tadi perutku terasa lapar, jadi aku memakannya”. Sang ayah yang sudah sangat lapar karena telah bekerja dari pagi pun emosi. Tiba-tiba, dengan kuat ia menampar pipi anaknya sambil berkata, “Botul maho anakni dekke!” (=betullah engkau anaknya ikan).

Sang anak pun menangis dan berlari pulang ke rumah. Sesampainya di rumah, anaknya pun menanyakan apa yang di katakan ayahnya.

“Mak .. toho do na didokkon amangi, botul do au anakni dekke? (Mak…apa benar yang dikatakan ayah itu, bahwa aku ini anaknya ikan)

Mendengar perkataan anaknya itu, ibunya pun sangat terkejut. Hatinya menjadi sangat sedih dan sambil meneteskan air mata, ia berkata di dalam hati, “Suamiku telah melanggar sumpahnya! Dan sekarang, aku harus kembali ke alamku.”

Sekonyong-konyong, langit pun mulai gelap. Tiba-tiba petir pun menyambar-nyambar. Hujan badai mulai turun dengan derasnya. Sang anak dan ibu raib! Dari bekas telapak kaki mereka muncul mata air yang mengeluarkan air yang sangat deras dan tidak berhenti hingga daerah tersebut terbentuk sebuah danau. Danau itu diberi nama Danau TUBA yang berarti danau tak tahu belas kasih.

Tetapi karena orang Batak susah mengatakan kata TUBA, maka danau tersebut terbiasa disebut dengan
DANAU TOBA.

Mitos Jawi
Masyarakat Jawi nduweni ikatan sing erat kaliyan alam, mulano tiyang Jawi mresani sanget kaliyan kedadean wonten ing alam sekitaripun kangge pertanda kedadean-kedadean sanesipun. Hal-hal kasebut bermula saking ilmu “titen”, yaiku ilmu mendeteksi kedadean sik konstan, kedadean sik terus-menerus, lan berkaitan kaliyan kedadean sanes sik ugi konstan wonten ing kondisi sing sami.
Generasi wingking sik boten ngertos kaliyan filosofi ilmu titen niki nganggep sebagai mitos sik dianggep kedadean magis lan diyakini sanget, lan ugi wonten sik ngaitake kaliyan faham salah sijining agama lan dianggep musyrik.

1. Manuk Prenjak Nitir :
Tiyang Jawi nduweni cara ingkang unik kangge ngertosi nek badhe wonten tamu, malah cara niki dianggep luwih canggih katimbang CCTV utawi radar, sebab saged memprediksi saking adoh-adoh dinten saderengipun koyo menapa tamu sik badhe rawuh, yaiku yen wonten manuk prenjak nitir ing ngajengipun griya.
Upami posisinipun manuk wonting ing ngajeng utawi ing sisih tengenipun griya, tandane arep wonten tamu istimewa sik mbeta kaapikan. Upami wonten ing kiwo utawi ing wingkingipun griya, tandane tamu niku mbeta ala.

2. Kupu Menclok ing Griya:
Umpami kupunipun menclok ing mejo utawi kursi tandane arep wonten tamu. Warna utawi bentukipun nglambangake wujudipun tamu.
Upami kupunipun warnanipun putih apik, tamunipun ugi putih lan ayu sanget. Upami warnanipun ireng medeni, tandane tamunipun mung arep ngih utang utawi lan sapanunggalane.
Upami kupunipun menclok wonten ing awakipun sik nduweni griya, tandane tamunipun inggih menika tiyang ingkang cedhak, saged sedulur, pacar, kanca, lsp.

3. Manuk Dares Manggung :
Tiyang Jawi ugi saged memprediksi saking swaraning manuk. Menawi wonten manuk dares manggung wonten ing tengah wengi tekn esuk, tandane wonten tanggane sik nglairake. Upqami wayah manggunge saderengipun tengah wengi tandane wonten tangganipun sik hamil diluar nikah.

4. Manuk Gagak Mider-Mider :
Menawi wonten manuk gagak mider-mider wonten ing ndhuwur griya konon badhe wonten salah sawijining penghuni griyanipun sik badhe seda.

5. Pitik Jago Kluruk :
Menawi wonten pitik Jago kluruk ing wayah sonten utawi saderengipun tengah wengi, badhe wonten pagebluk utawi gangguan saking lelembut.

6. Ngimpi Bab Pitik :
Kangge sing dereng gadhah jodoh, menawi ngimpi angsal pitik dara tandane arep angsal jodoh sik tasih prawan utawi jaka. Menawi angsal pitik sik sampun ngendhog, tandane jodohipun sampun hamil rumiyin utawi upami kakung “sampun nduweni tanggung jawab kaliyan kehamilan tiyang sanes”. Luwih parah upami angsal pitik sik sampun nduweni piyik, jodohipun janda.

7. Ngimpi Bab Jenis Anak yang Sedang Dikandung Kaliyan Garwa:
Konon menawi ngimpi weruh kewan ternak sik sikil papat (sapi, kebo, wedhus, lsp) anakipun lanang. Upami ngimpi kewan unggas (manuk, pitik, menthok, lsp) anakipun wadon.

8. Ngimpi Ketemu Ula:
Menawi ngimpi ketemu utawi malah dicokot ula tandane arep ketemu calon jodohipun, pacar, utawi idola.

9. Ngimpi Ketemu Macan:
Menawi ngimpi wonten ing tengah wengi ketemu macan utawi sejenisipun, benjang utawi wonten ing wayah cendhak badhe ketemu kaliyan tokoh sik gedhe.

10. Ngimpi Ketemu Segawon:
Menawi ngimpi ketemu segawon utawi malah dicokot tandane arep oleh ala utawi petaka. Wonten ing mitos Jawi segawon iku identik kaliyan lelembut.

11. Nabrak Kucing:
Menawi lagi lelungan banjur boten sengaja nabrak kucing bias ugi kita ngalami kacilakan wonten ing dalan.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar